تحریم‌های آمریکا نتوانسته مانع صادرات نفت ایران به چین شود
روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی تاکید کرد: که چین از طریق یک کانال مالی پنهانی، پول نفت ایران را پرداخت می‌کند.
این روزنامه آمریکایی نوشت: چین از طریق یک کانال مالی پنهان که تحریم‌های آمریکا را دور می‌زند، پول نفت دریافتی از ایران را پرداخت کرده است. پرداخت «محرمانه» پول نفت به تهران از طریق یک شرکت بیمه دولتی چین و یک نهاد مالی این کشور فراهم شده است.
سیستم تجارت پایاپای به این صورت عمل می‌کند که در ازای نفت ارسالی ایران به چین، شرکت‌های چینی در طرح‌های زیرساختی ایران مشارکت دارند. این حلقه پرداخت محرمانه توسط یک شرکت بیمه دولتی چین که خود را بزرگ‌ترین آژانس صادراتی جهان می‌نامد، ضمن همکاری با یک نهاد مالی چین که به‌شدت رازدار است، تکمیل می‌شود.
ترتیبات پنهان که ایران و چین در تجارت بین خود رعایت می‌کنند، با دور زدن سیستم بانکی بین‌المللی، راه نجاتی برای اقتصاد تحریم‌شده ایران فراهم کرده است. چند مقام آمریکایی گفتند ایران در سال ۲۰۲۴ از طریق این سازوکار پنهانی، تا هشت میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار نفت به چین صادر کرد و با مشارکت چین در پروژه‌های بزرگ زیرساختی، تأمین مالی مورد نیاز خود را امکان‌پذیر کرد.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، ایران در سال ۲۰۲۴ در مجموع ۴۳ میلیارد دلار نفت خام صادر کرد. منابع غربی ارزیابی کرده‌اند که حدود ۹۰ درصد از این صادرات به چین بود. چین از زمان خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ در دولت اول دونالد ترامپ و در شرایطی که او تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را از همان زمان اجرائی کرد، تاکنون خریدار اصلی نفت ایران بوده است.
هدف از دستور دونالد ترامپ برای احیای «فشار حداکثری» به ایران از فوریه امسال، «به صفر رساندن» صادرات نفت ایران بود تا تهران وادار شود از برنامه هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند. اما بعد از تحریم‌های متعددی که دولت دوم ترامپ علیه افراد و برخی نهادهای نسبتا کوچک و میانی چینی اعمال کرد، صادرات نفت ایران به این کشور کماکان ادامه یافته و تقریبا در همان حد پیشین باقی مانده است.
چین و روسیه هفته گذشته در یک اقدام مشترک در شورای امنیت تلاش کردند مانع از بازگشت تحریم‌ها شوند. پیش از آن نیز چین تحریم‌های آمریکایی علیه ایران را «غیرقانونی» خوانده بود. واشینگتن غیر از هدف قرار دادن صادرات انرژی ایران، تحریم‌هایی را علیه اکثر بانک‌های عمده ایران، از جمله بانک مرکزی، اعمال کرده است.
وال استریت ژورنال در ادامه، ترتیبات پشت پرده‌ای را که امکان داده نفت خام ایران به چین صادر شود و در برابر، پکن سازنده برخی زیرساخت‌ها در ایران باشد، تشریح کرده است: شرکت بیمه دولتی بزرگ چین و یک سازوکار مالی چینی که همه منابع آن را «چوکسین» نامیده‌اند.
یک شرکت زیر کنترل ایران فروش نفت به یک خریدار چینی وابسته به شرکت دولتی «ژُوهای ژِن‌رُونگ» را ثبت می‌کند و خریدار یادشده به نوبه خود، ماهانه صدها میلیون دلار به «چوکسین» واریز می‌کند. «ژوهای ژن‌رونگ» در سیاهه تحریم‌های آمریکا است. «چوکسین» مبالغ دریافتی را به پیمانکاران چینی که در کارهای مهندسی در ایران بر روی طرح‌های تأمین مالی شده از سوی «سینوسور» مشارکت دارند، منتقل می‌کند.
چین در طرح‌های ساخت فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پروژه‌های حمل‌ونقل ایران مشارکت دارد. در ۱۶ مورد از ۵۴ قراردادی که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ بین دو کشور امضا شده بود، «سینوسور» نقش مستقیم داشته است. با این حال، هیچ سندی در دست نیست که «سینوسور» را به توافق پنهان «نفت در برابر ساخت‌و‌ساز» بین چین و ایران مرتبط کند.
سازوکار جدید، روابط اقتصادی بین دو رقیب آمریکا را عمیق‌تر کرده و تلاش‌های واشنگتن برای منزوی کردن ایران را به چالش کشیده است. طبق گزارش‌ها، سال گذشته تا ۸.۴ میلیارد دلار پرداخت نفتی از طریق این کانال به پروژه‌های زیرساختی عظیم چینی در ایران سرازیر شده است.
مقامات آمریکایی اذعان کرده‌اند که این سازوکار به ایران امکان می‌دهد بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت را از طریق خرید مستقیم کالا از چین بازیابی کند. هرچند وزارت خارجه چین از آگاهی درباره چنین سازوکاری اظهار بی‌اطلاعی کرده، اما تأکید کرده که با تحریم‌های یکجانبه مخالف است و همکاری عادی میان کشورها بر اساس قوانین بین‌المللی مجاز است.